İnternetten alışverişler yapmak oldukça kolaydır. İhtiyacınız olanı bulmaktan – ve birkaç tıklama ve kısa bir bekleyişten sonra artık ürün sizin. Fakat online alışveriş bu kadar yaygınlaşmışken güvenli online alışveriş nasıl yapılır? İnternetten alışveriş yaparken nelere dikkat edilmeli?
2016 yılında, FBI’ın İnternet Suç Şikayet Merkezi yaklaşık 300.000 çevrimiçi hırsızlık şikayeti aldı ve kurbanlar toplam 1,3 milyar dolar kaybettiğini açıkladı. Sahte şirketlerin ve kimlik hırsızlarının online alışveriş yaparken bizi oldukça zor duruma sokmaları mümkün olabilir.
Ne yapalım? Güvenli çevrimiçi alışveriş yapmanıza yardımcı olacak bu ipuçlarına göz atıncaya kadar online alışveriş yapmamanızı tavsiye ederim.
1. Güvendiğiniz mağaza
Alışveriş gerçek hayatta bu avantajı sunar: Genellikle işletmeyi ve ürünlerini bilirsiniz. Ancak web’de bazı işletmeler yalnızca kredi kartı bilgilerinizi ve diğer kişisel bilgilerinizi isteyen kişiler tarafından sahte alışveriş mağazaları kurulabilir. Yalnızca daha önce güvendiğiniz ve alışveriş yaptığınız perakendecilerle, online mağzalarla çevrimiçi iş yapmalısınız.
2. İşletmeyi araştırmak
Yeni bir satıcıdan bir şey satın almak istediğinizde birkaç araştıma yapmalısınız. Şirket aşağıdaki sosyal medya ile etkileşime giriyor mu? Müşteri yorumları ne diyor? Şikayetvar.com gibi sitelerde aldatmaca raporları veya şikayetleri geçmişi var mı? İşletmeyle bağlantı kurarak bir adım daha ileri götürün. E-posta adresi, telefon numarası veya adres yoksa, bu sahte bir şirket olduğunu gösteren kırmızı bir bayrak olabilir.
3. Ürünlerin fiyatları ve niteliklerine dikkat etmek
Bir web sitesi, gerçek olamayacak kadar iyi görünen bir şey sunuyorsa (piyasanın çok aşağısın da ürünler veya ücretsiz ve sınırsız uzuz fiyatlı abonelikler gibi), muhtemelen dolandırıcılıkla, çakma ürün veya hırsızlık bir ürünle karşı karşıyasınız. Ürünün fiyatlarını ve resimlerini karşılaştırmak için benzer web sitelerini kullanın. Kimse zararına bir ürün satmaycaktır. Web sitesi muhtemelen yalnızca kişisel bilgilerinizi almak için var olabilir.
4. Herkese açık kablosuz bağlantılardan kaçının
Wi-Fi ağları genel hava dalgalarını kullanır. Küçük bir teknik bilgi birikimi ve en sevdiğiniz kahve dükkanındaki ücretsiz Wi-Fi şifresi ile, birisi web’de neye baktığınızı erişebilir. Bu, e-postaları, tarama geçmişini veya şifreleri erişimi çok tehlikelidir. Çevrimiçi alışveriş genellikle adınız ve kredi kartı bilgileriniz de dahil olmak üzere kimlik hırsızının almak isteyeceği bilgileri vermek anlamına gelir. Herkese açık Wi-Fi’ye bağlıyken çevrimiçi alışveriş yapmak veya herhangi bir web sitesine giriş yapmak asla iyi bir fikir değildir.
5. Bir VPN kullanın
Herkese açık Wi-Fi üzerinden çevrimiçi alışveriş yapmanız gerekiyorsa, bir VPN (sanal özel ağ) kullanın. VPN, bilgisayarınız ve VPN sunucusu arasında şifreli bir bağlantı oluşturur. Bunu, web’e göz atarken İnternet trafiğinizin geçtiği bir tünel olarak düşünün. Yakında gizlenen bilgisayar korsanları, kullandığınız Wi-Fi ağı için şifreye sahip olsalar bile buna erişemezler. Bir VPN, herkese açık Kablosuz ağdayken çevrimiçi alışveriş yapmanın güvenli bir yolu olacağı anlamına gelir.
6. Güçlü bir şifre kullanın
Birisi hesabınızın şifresine sahipse, giriş yapabilir, gönderim adresini değiştirebilir veya başka bir şeyler sipariş edebilir. Eğer kredi kartınız hesabınız da kayıt ettiyseniz. Güçlü bir şifre ile hesabınızı güvende tutmaya yardımcı olun. Nasıl yapılacağına dair bazı ipuçları:
- Karmaşık bir küçük ve büyük harf, sayı ve simge kümesi kullanın.
- Bir sözlükten gelen kelimelerden kaçının.
- Başkalarının bulabileceği veya tahmin edebileceği, doğum tarihi, çocuklarınızın adları veya en sevdiğiniz renk gibi kişisel bilgileri kullanmayın.
- Örneğin ( ızkT1.R^bxH) gibi şifreler kullanmak.
- Birden fazla hesapta aynı şifreyi (güçlü de olsa) kullanmayın. Bir şirketteki veri ihlali, suçluların diğer hesaplarınıza erişmesini sağlayabilir.
7. Web sayfası güvenliğini kontrol edin
URL alanınızın köşesinde muhtemelen bu küçük kilit simgesini görmüşsünüzdür. Bu kilit, bulunduğunuz web sayfasında gizlilik korumasının yüklü olduğunu bildirir. Buna “güvenli yuva katmanı” denir. Ayrıca, URL, “köprü metni aktarım protokolü güvenli” için “https” ile başlayacaktır. Bu web siteleri, genellikle parola veya finansal bilgi isteyen sayfalarda paylaştığınız verileri maskeler ve aktarır. “Http” den sonra bu kilidi veya “s” yi görmüyorsanız, web sayfası güvenli değildir. Bu sayfalara eklenmiş bir gizlilik koruması olmadığından, kredi kartı bilgilerinizi bu siteler üzerinden vermeden önce dikkatli olmanızı öneririz.
8. E-posta dolandırıcılıklarına dikkat edin
Bazen e-posta kutunuzdaki bir şey tüketici isteklerinizi çok güzel bir şekilde karışılayabilir. Örneğin, “özel teklif” vaat eden bir e-posta açmak cazip gelebilir. Ancak bu teklif kötü bir şekilde özel olabilir. Bilinmeyen gönderenler ve tanınmayan satıcılardan gelen e-postaları tıklamak bilgisayarınıza virüs ve kötü amaçlı yazılım bulaştırabilir. Onları silin, hiçbir bağlantıyı tıklamayın ve tanımadığınız kişilerden veya işletmelerden hiçbir ek açmayın.
9. İhtiyacınız olandan daha fazla bilgi vermeyin
İşte bir kural: Hiçbir alışveriş web sitesinin Sosyal Güvenlik numaranıza, e-devlet şifrenize gibi şeylere ihtiyacı olmayacak. Çok kişisel ayrıntılar istenirse, müşteri hizmetleri hattını arayın ve başka tanımlayıcı bilgiler sağlayıp sağlayamayacağınızı sorun. Ya da sadece uzaklaşın.
10. Kredi kartıyla ödeme 3D secure sistemi kullanmak
Visa tarafından geliştirilen 3-D Secure protokolü Mastercard tarafından
da kabul edilmiş, bir uygulama şartı olarak getirilmiştir ve Ulusal Güvenlik
Platformu (3-D Secure) adıyla hizmete açılmıştır.
Sistemin Visa kredi kartları kullanımı için hazırlanan uygulamasına “Verified by Visa”, Master Card kredi kartları kullanımı için hazırlanan uygulamasına ise “SecureCode” isimleri verilmektedir. İnternet üzerinden kredi kartı ve banka kartıyla yapılan alışveriş işlemlerinin güvenliğinin artırılması için geliştirilmiş bir sistemdir.
Visa ve Master Card’ın geliştirdiği bu “güvenli sanal alışveriş” çözümleri ile hem kart sahipleri hem de üye iş yerleri sahtekârlıklara karşı güvence altına alınmıştır. Uluslararası Güvenlik Platformu mağazalara, işlemi yapan kişinin kartın gerçek sahibi olduğundan emin olma imkânını sağlamaktadır.
Böylece e-ticaret işlemlerinin kötüye kullanılması ve ters ibraz olarak geri dönmesi ihtimali ciddi oranda düşmüş olmaktadır. İşlem sırasında, kart sahibinin, şifresini kullanarak işlemi onaylaması sayesinde, “ben yapmadım” ya da “benim onayım olmadan yapılmıştır” itirazlarını engelleyerek işlemin inkâr edilmesi engellenmektedir. Böylece Uluslararası Güvenlik Platformu sistemi ile sanal mağazalar, sistem dâhilinde gerçekleşen işlemler için ters ibraz maliyetinden kurtulacaklardır.252
3D Secure sisteminde, sanal ödeme işlemi gerçekleşirken, banka tarafından kart sahibine sadece kendisinin bildiği ödeme şifresi sorulmakta ve kart sahibinin kimliği doğrulanmaktadır. Yetkisiz kişilerin kartlarını internet ortamında kullanması engellenmektedir.
Tıklayıp Türkiye Bankalar Birliğinde yayınlanan pdf de 149. sayfaya gelerek inceleyebilirsiniz.
11. Sanal bir kredi kartı deneyin
Bazı bankalar, kartınızın çevrimiçi bir sürümü gibi davranan faydalı araçlar sunar: sanal bir kredi kartı. Sertifikayı veren kuruluş, hesabınıza bağlı olan bir sayıyı rastgele oluşturur ve çevrimiçi ortamda herhangi bir yerde kullanabilir ve sayının ne zaman sona ereceğini seçebilirsiniz. Her çevrimiçi alışveriş yaptığınızda veya yeni bir perakendeci ile alışveriş yaptığınızda yeni bir numara oluşturmak en iyisi olabilir. Bu numarayı kullanmaya çalışan dolandırıcılar başarısız olacaktır. Bankanızla bu konuyu görüşerek daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
12. Alışveriş hareketlerinizi düzenli olarak kontrol edin
Alışveriş hareketlerinizi haftada en az bir kez sizin yapmadığınız alışverişler olup olmadığını kontrol edin.
13. Ayrıntılara dikkat edin
Satın alma işlemini yaptıktan sonra, bu öğeleri güvenli bir yerde saklayın: makbuz, sipariş onay numarası ve kargo takip numarası. Siparişle ilgili bir sorununuz varsa, bu bilgi satıcının sorunu çözmesine yardımcı olacaktır.
14. Siparişinizi almazsanız harekete geçin
Satıcıyı arayın ve İpucu 13’te belirtilen ayrıntıları sağlayın. Satıcının dolandırıcı olduğu ortaya çıkarsa veya istediğiniz ürün yerine farklı bir ürün gelip satıcı bu sorunu üstlenmezse, kredi kartı sağlayıcınız sorunu çözmenize yardımcı olabilir. Harcama itirazında bulunarak yapılabilir. Ve mahkemelik bir durum olduğunda bu bilgiler yardımcı olabilir.
Harcama itirazı için Akbank bankasının yazısı için tıkla
15. Dolandırıldıysanız şikayet edin.
İnternet dolandırıcılığı dolandırıcılığının nitelikli hali olduğundan bu tip olaylarda cumhuriyet savcılıklarının re’ sen soruşturma yapma yetkisi bulunmakla birlikte olayın mağdurları cumhuriyet savcılıklarına internet bankacılığı dolandırıcılığı dilekçe örneği gibi suç tipine uygun başvuruda bulunarak suç duyurusu yapabilirler. İnternet dolandırıcılığı dilekçesi hazırlanırken;
- Müşteki kimlik ve adres bilgileri ile varsa avukata ait bilgiler,
- Şüpheli biliniyorsa şüpheliye ait bilgiler,
- Suç tarihi ve suç adı,
- Sonuç ve istem
İle olayın anlatımının yapıldığı ve delillere yer verildiği ilgili cumhuriyet savcılığına hitaben yazılan imzalı dava dilekçesinin hazırlanması gerekmektedir. Cumhuriyet savcılığı yapılan ihbar sonucunda şüpheli tespiti yapmakta ve gerekli delilleri değerlendirerek dolandırıcılık fiilini işleyenler hakkında soruşturma başlatarak iddianame düzenlemektedir. İddianamenin asliye ceza mahkemesi tarafından kabul edilmesiyle şüphelinin yargılaması yapılmakta ve sanık hakkında hapis cezası ve adli para cezası gibi hukuki sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.
İnternet Dolandırıcılığı Suçu Şikayet hakkında ki bilgi https://ilkayuyarkaba.av.tr/ den alıntı yapılmıştır.
Tıklayarak daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz
Faydalanılan kaynaklar:
https://www.lifelock.com/ (adresinden esinlenilerek Türkçe ve Türkiye şartlarına uygun şekilde yazılmıştır)
https://www.tbb.org.tr/ (adresinden Dr. Ferudun Kaya’nın yayınladığı Türkiye’de Kredi Kartı Uygulaması adlı yazıdan 3D secure sistemi hakkında bilgi verilmiştir. Kaynak belirtilmiştir.)
https://ilkayuyarkaba.av.tr/ (adresinden İnternet dolandırıcılığı suçu şikayet hakkında kaynak belirtilerek alıntı yapılmıştır)
